ચૈત્રી નવરાત્રી: માતાજીનું એ મંદિર જ્યાં એકપણ મૂર્તિ નથી, પરચો જોઈને અકબર પણ બની ગયો હતો ભક્ત
Chairta Navratri 2023: ચૈત્ર મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકમે નવરાત્રી ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. આજથી ચૈત્ર નવરાત્રિનો પ્રારંભ થઈ રહ્યો છે, બીજી તરફ આજથી હિન્દુ નવ સંવત્સર 2080નો પણ પ્રારંભ થયો છે. નવરાત્રિ દરમિયાન સમગ્ર 9 દિવસ સુધી મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. તેમજ દર વર્ષે નવરાત્રિ પર માતાજીનું આગમન વિશેષ વાહન પર થાય છે, જેનું વિશેષ મહત્વ છે.એવું માનવામાં આવે છે કે નવરાત્રીના પહેલા દિવસે મા દુર્ગા ભગવાન ગણેશ, ભગવાન કાર્તિકેય અને અન્ય દેવતાઓ સાથે પૃથ્વી પર આવે છે. નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે માતાજીની સામે અખંડ જ્યોતિનું સ્થાપન કરવામાં આવશે. નવરાત્રિના આ શુભ મુહૂર્તમાં મા દુર્ગાના મંદિરોમાં ભક્તોનો ધસારો રહે છે, તેમાંથી મા દુર્ગાની શક્તિપીઠો સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે.
સમગ્ર ભારતમાં વિવિધ સ્થળોએ પવિત્ર શક્તિપીઠોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. દેવી પુરાણમાં 51 શક્તિપીઠો, દેવી ભાગવતમાં 108 શક્તિપીઠો અને દેવીગીતામાં 72 શક્તિપીઠોનું વર્ણન છે. દેવી પુરાણ અનુસાર, 51 શક્તિપીઠોમાંથી કેટલાક વિદેશમાં પણ સ્થાપિત છે. જેમાં જ્વાલામુખી મંદિર સૌથી મહત્વનું છે.
શું છે જ્વાલાદેવી મંદિર?
જ્વાલાજી મંદિરને જ્વાલામુખી અથવા જ્વાલા દેવી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જ્વાલાજી મંદિર હિમાચલ પ્રદેશની કાંગડા ખીણની દક્ષિણે 30 કિમી દૂર છે. અને ધર્મશાલાથી 56 કિ.મી. ના અંતરે આવેલું છે. જ્વાલાજી મંદિર હિન્દુ દેવી ‘જ્વાલામુખી’ માટે સમર્પિત છે. કાંગડાની ખીણોમાં, જ્વાલા દેવી મંદિરની નવ શાશ્વત જ્વાળાઓ બળે છે, જે સમગ્ર ભારતમાંથી હિન્દુ યાત્રાળુઓને આકર્ષે છે. આ એક એવું અદ્ભુત મંદિર છે જેમાં ભગવાનની કોઈ મૂર્તિ નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવી મંદિરની પવિત્ર જ્યોતમાં નિવાસ કરે છે, જે બહારથી બળતણ વિના ચમત્કારિક રીતે દિવસ-રાત સળગે છે.
જ્વાલાદેવી મંદિર આ જ્વાળાઓના માત્ર દર્શનથી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે અને મનની શાંતિ તેમજ પાપમાંથી મુક્તિ મળે છે. અલૌકિક જ્યોતિઓ એ માતાજીનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ છે જે પાણીમાં પણ ઓલવતી નથી. આ જ્યોતિ અનાદિ કાળથી સતત પ્રજ્વલિત છે. આ મંદિરમાં માતાના સન્માનમાં એક-બે નહીં પરંતુ એક દિવસમાં પાંચ આરતીઓ થાય છે. માના આ અલૌકિક મંદિર સાથે જોડાયેલી ઘણી વાર્તાઓ છે. જે તેના પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક હોવાનો સાક્ષી છે. માતાની જીભ જ્વાળામુખીમાં પડી હતી. જીભમાં જ અગ્નિ તત્વનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, જેના કારણે અહીં તેલ અને ઘી વિના દિવ્ય જ્યોતિ બળતી રહે છે. મંદિરના ગૌરવમાં સાત પવિત્ર જ્યોત હજારો વર્ષોથી ભક્તોની આસ્થાનું કેન્દ્ર છે.
આવું મંદિર જ્યાં સમ્રાટ અકબર પોતે પરાજય પામ્યા હતા
માન્યતા છે કે રાજા અકબરે માત જ્વાલાજીના અન્યન્ય ભક્ત ધ્યાનૂની શ્રદ્ધા અને આસ્થાની પરીક્ષા એવા સમયે લીધી જ્યારે તે માતાજીના મંદિરમાં પોતાનું શિશ ઝુકાવવા આગરાથી જઈ રહ્યા હતા. અકબરે તેલ અને ઘી વગર સળગતા દીવાને દંભ ગણાવ્યા પછી, એક શરત મૂકી કે જો તે ધ્યાનૂના ઘોડાનું માથું કાપી નાખે, તો ધ્યાનૂની આરાધ્ય માતા તેને ફરીથી જોડી શકે? ધ્યાનૂના ભક્તે હામાં જવાબ આપ્યા પછી, અકબરે ઘોડાનું માથું કાપી નાખ્યું, જે જ્વાલાજીએ પુનઃસ્થાપિત કર્યું. ભક્ત ધ્યાનૂએ પણ માતાજીની સામે માથું કાપી નાખ્યું હતું. પરંતુ માતાની અદ્ભુત શક્તિથી માથું ધડ સાથે ફરીથી જોડાઈ ગયું. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પ્રયાસ પછી અકબરે પવિત્ર જ્યોતિની જગ્યાએ લોખંડના કડા લગાવી દીધા હતા, જેથી જ્યોતિ ઓલવાઈ જાય.જ્યોતિ ઓલવવા માટે, અકબરે બાજુમાં આવેલા જંગલમાંથી જ્વાળાઓ પર પાણીની નહેર પાડી હતી. પરંતુ માતાના ચમત્કારથી પવિત્ર જ્વાળાઓ પાણીમાં પણ પ્રજ્વલિત રહી હતી.
ઉઘાડાપગે અકબરે મંદિર પહોંચીને સોનાનું છત્ર પણ અર્પણ કર્યું હતું
અકબરના તમામ પ્રયત્નો પછી પણ જ્યારે જ્યોતિ ન બુઝાઈ તો તેણે આ અદ્ભૂત શક્તિ આગળ નતમસ્તક થઈને દિલ્હીથી જ્વાલાજી સુધી પગપાળા પ્રવાસ કર્યો અને માતાના ચરણોમાં સોનાનું છત્ર અર્પણ કર્યું. અકબરને એ વાતનું ઘમંડ હતું કે તેના જેવું સોનાનું છત્ર માતાજીને કોઈ આપી શકે નહીં. પરંતુ માતાજીએ તેના છત્ર સ્વીકાર્યું નહીં અને તે કોઈ અજાણી ધાતુમાં ફેરવાઈ ગયું. આજ સુધી અનેક વૈજ્ઞાનિકોની તપાસ બાદ પણ આ ધાતુ શોધી શકાઈ નથી.
નવ જ્વાળાઓનું મહત્વ-
1. જ્વાલાજી મંદિરમાં દેવીની પવિત્ર જ્યોત નવ અલગ અલગ રીતે જોઈ શકાય છે. એવું કહેવાય છે કે નવદુર્ગા 14 ભવનના સર્જક છે, જેમના સેવકો સત્વ, રજસ અને તમસ છે.
2. ચાંદીના કોરિડોરમાં દરવાજાની સામે સળગતી મુખ્ય જ્યોત મહાકાળીનું સ્વરૂપ છે. આ જ્યોતિ બ્રહ્મ જ્યોતિ છે અને ભક્તિ અને મુક્તિની શક્તિ છે. મુખ્ય જ્યોતની સામે મહામાયા અન્નપૂર્ણાની જ્યોત છે, જે ભક્તોને પુષ્કળ અન્ન પ્રદાન કરે છે.
3. બીજી બાજુ દેવી ચંડીની જ્યોત છે, જે દુશ્મનોનો નાશ કરનાર છે.
4. આપણાં બધાં દુઃખોનો નાશ કરનારી જ્વાલા હિંગળાજા ભવાની પણ અહીં હાજર છે.
5. પાંચમી જ્યોતિ મા વિદ્યાવાસિનીની છે જે તમામ દુ:ખમાંથી મુક્તિ આપે છે.
6. મહાલક્ષ્મીની જ્યોત, ધન અને સમૃદ્ધિની સૌથી શ્રેષ્ઠ જ્યોત, જ્યોતિ કુંડમાં સ્થિત છે.
7. જ્ઞાનની દેવી સરસ્વતી પણ કુંડમાં વિરાજમાન છે.
8. સંતાનોની દેવી અંબિકા પણ અહીં જોઈ શકાય છે.
9. તમામ સુખ અને લાંબું આયુષ્ય આપનારી દેવી અંજના પણ આ કુંડમાં ઉપસ્થિત છે.
